Verbeter je Nederlands; vermijd veelgemaakte fouten!

Laten we dat optimaal regelen.

Toelichting:
Iets is optimaal of niet. Zo optimaal mogelijk kan dus niet, want dat suggereert tussenmogelijkheden. En daarom kan een beetje optimaal ook niet.

Correcte voorbeelden:
Laten we optimaal gebruik maken van de mogelijkheden.
Laten we er optimaal van profiteren.

Wij herinneren ons hem als een markant man.

Toelichting:
‘Zich herinneren’ is een wederkerend werkwoord. Daardoor horen er altijd extra woordjes als ‘me’, ‘je’, ‘ons’ en ‘zich’ bij. Laat die nooit weg.

Correcte voorbeelden:
Herinner jij je nog hoe dat zat?
Herinner je je die man met die baard nog?
Hij herinnert het zich niet.
Ik herinner me dat als de dag van gisteren.

Heb je jouw auto goed geparkeerd?

Toelichting:
Als er van bezit sprake is, dan komt er een ‘w’ achter jou.

Correcte voorbeelden:
Wij hebben jou dat eerder gezegd (geen sprake van bezit)
Ik zag jou gisteren fietsen (geen sprake van bezit)
Is dat jouw fiets? (wel sprake van bezit)

N.B.1: Bij ‘u’ werkt het net zo: ‘Ik zag u gisteren op uw fiets fietsen.’
N.B.2: Natuurlijk is deze variant ook correct: ‘Heb je je auto goed geparkeerd?’ (daarmee omzeil je de jou/jouw-kwestie)

Hij refereert aan dat voorval van gisteren.

Toelichting:
Het is refereren aan.

Correcte voorbeelden:
Refereerde jij nou aan wat Erik gisteren deed?
Ik zeg je dit met referte aan de brief die we gisteren ontvingen.
Hij refereerde aan de slechte koffie bij Janssens gisteren.

Mevrouw De Geus zit in de wachtkamer.

Toelichting:
Als een naam niet met een voornaam of voorletter begint, dan is de eerste letter van het eerste tussenvoegsel van de achternaam een hoofdletter.

Correcte voorbeelden:
Geachte De Leeuw
Geachte heer Van der Graaff
Geachte mevrouw M. van der Leijen
Wist je dat De Klaver het gisteren niet oppakte?
Martin de Zeeuw pakt dat wel op.

N.B.:
In het Vlaams wordt elk tussenvoegsel met een hoofdletter geschreven, bijvoorbeeld: Daar is Leo Van Der Laken!

Dat is sowieso niet goed.

Toelichting:
De enige juiste spelwijze is: sowieso

Correcte voorbeelden:
Dit doe je sowieso nooit meer verkeerd.
Je moet dat sowieso nalaten voortaan!

Die auto verkeert in prima staat.

Toelichting:
Het woord ‘verkeert’ zoals hier bedoeld is een vervoeging van het werkwoord verkeren. En in de derde persoon enkelvoud (de auto verkeert) spel je dat met een t.
Los van dit werkwoord bestaat ook het woord verkeerd om aan te geven dat iets niet goed is of niet goed gaat. Dat woord wordt vaak verward met deze werkwoordvervoeging.

Correcte voorbeelden:
Is het verkeerd dat jij in een aangeschoten toestand verkeert?
Ik vind dat tutoyeren door jongeren niet verkeerd.
Daar is de poelier: deze kip verkeert in levensgevaar!

Dat is best zwaar maar is goedkoop.

Toelichting:
Iets is zwaar  of weegt weinig.
Iets is goedkoop of kost weinig.

Correcte voorbeelden:
Die salade is goedkoop.
Die zak aardappelen is zwaar (of: weegt veel).
Een kruiwagen vol verse aardbeien weegt en kost veel.

N.B.:
Naar analogie is ook ‘het kost duur’ niet correct.

Zij hebben dat gedaan.

Toelichting:
‘Hun’ kan nooit het onderwerp van een zin zijn. Dus als een paar mensen als groep bijvoorbeeld iets doen of iets zeggen, dan gebruik je ‘zij’.

Correcte voorbeelden:
Zij hebben die man een klap gegeven.
Zij hebben gezegd dat het anders moet.

Met ijzeren vuist regeren.

Toelichting:
De uitdrukking kan alleen met een vuist juist gebruikt worden.

Correcte voorbeelden:
Hij regeerde twee decennia lang met ijzeren vuist.
Zijn voorgangers regeerden met ijzeren vuist.

Mijn moeder is vandaag jarig.

Toelichting:
Als er sprake is van bezit dan gebruik je het woordje mijn. Je mag het ook afkorten tot m’n.

Correcte voorbeelden:
Mijn auto is wit.
Mijn vader is al 88 jaar.
M’n zusje heeft rood haar.

Er kan niemand naar binnen tenzij je de deur openzet.

Toelichting:
Mits en tenzij betekenen precies het tegenovergestelde. Verwar deze woorden niet.
Je kunt mits vervangen door ‘als’ of door ‘op voorwaarde dat’.
Je kunt tenzij vervangen door ‘maar niet als’ of door ‘behalve als’.

Correcte voorbeelden:
Je zal het morgen zelf zien mits je de moeite neemt te komen.
Mijn paraplu blijft thuis tenzij het regent.

Dat kost je dan 30 cent extra.

Toelichting:
We leven in Nederland. En dat we daar met euro’s betalen weten we allemaal. In de context van kosten weet daarom ook iedereen dat een cent een eurocent is. Bovendien hadden we het vroeger ook niet over guldencenten, toch?

Correcte voorbeelden:
Ik krijg nog 70 cent van jou.
Dat is dan 2 euro en 80 cent alstublieft.

N.B.:
Echt helemaal fout is het woord eurocent natuurlijk niet, maar het is wel onnadenkend storend onzinnig om dat woord te gebruiken. En dat vind jij vanaf nu ook.

Prima als je daarnaar verwijst.

Toelichting:
Je verwijst naar iets. Daarnaar. Een richting dus.
Daarna of erna betekent iets anders, namelijk dat je eerst het één doet en daarna het andere. Een tijdsaanduiding dus.
Dat je in de spreektaal de ‘r’ van het woord ‘naar’ vaak niet goed hoort – zodat het klinkt als ‘na’ – doet hier niets aan af, maar is waarschijnlijk wel de oorzaak van deze veel voorkomende taalfout.

Correcte voorbeelden:
Ik kijk daarnaar uit, jij ook?
Laten we daarnaar blijven streven.
Ik ga naar mijn vriend. (je gaat naar hem toe)
Ik ga na mijn vriend. (hij gaat dus eerst)

Hij realiseert zich niet hoe dat voor de ander is.

Toelichting:
‘Zich realiseren’ is een wederkerend werkwoord. Daardoor horen er altijd extra woordjes als ‘me’, ‘je’, ‘ons’ en ‘zich’ bij. Laat die nooit weg.

Correcte voorbeelden:
Realiseer je je wel hoe erg dat voor hem is?
Laten we ons realiseren dat dit echt niet meer kan.
Kun je je nog een leven voorstellen zonder Facebook?

N.B.:
Het niet-wederkerende werkwoord realiseren bestaat ook. Dan betekent het dat je iets maakt of mogelijk maakt. Bijvoorbeeld: Hij realiseert vanuit de hal een doorgang naar zijn garage.

Dit horloge is het horloge dat ik gisteren heb gekocht.

Toelichting:
Naar woorden met het lidwoord het verwijs je met de woorden dit en dat.

Correcte voorbeelden:
Het huis dat ik gisteren heb bezichtigd bleek niet te voldoen.
Het meisje dat ik gisteren zoende, stalkt me nu.
Er komt een groot bedrag vrij dat ik goed zal kunnen gebruiken.

N.B.:
Naar woorden met het lidwoord de verwijs je met de woorden deze en die.
Bijvoorbeeld: Deze handzaag – die ik van Jan leende – is vreselijk bot.

Wij spannen ons te allen tijde enorm voor u in.

Toelichting:
De uitdrukking is te allen tijde

Correcte voorbeelden:
Zij zullen te allen tijde die deuren tijdig sluiten.
We moeten te allen tijde opkomen voor de zwakkeren onder ons.

Ik wens je een heel fijne avond.

Toelichting:
Een hele fijne avond betekent (1) een hele avond en ook (2) een fijne avond. Omdat hele betrekking heeft op avond. Als je wilt dat hele betrekking heeft op fijne (en dat wil je), dan moet het heel zijn.

Correcte voorbeelden:
Ik hoop dat je een heel fijne verjaardag hebt gehad.
Hij woont in een heel grote woning.

Ik heb dat inderdaad gisteren van hem gekregen.

Toelichting:
Als je iets hebt gehad, dan heb je het niet meer. Want: ik heb iets. Ik had iets. Ik heb het gehad, maar nu niet meer.
Als je bedoelt te zeggen dat je iets kreeg van iemand, dat je het dus gisteren in je handen gedrukt hebt gekregen, dan moet je dat zeggen.
De werkwoorden en de bijbehorende vervoegingen zijn:
– Hebben – had – gehad
– Krijgen – kreeg – gekregen

Correcte voorbeelden:
Ik heb veel kadootjes voor mijn verjaardag gekregen.
Jullie hebben toch vorige week ook chocolade gehad? (blijkbaar denk je dat het al is opgegeten [en dat laat je met deze formulering ook blijken aan de goede verstaander] anders had je gekregen gezegd)

Jij wilt het niet, maar ik doe het lekker toch.

Toelichting:
In het woord alsnog zit een tijdselement opgesloten. Als je wilt zeggen dat je het eerst niet deed en lang (tijdselement!) hebt getwijfeld, dan is de zin met het woordje alsnog correct. Maar als je enkel en alleen de tegenstelling met de onwil van de andere partij wilt aangeven, dan gebruik je het woordje toch.

Correcte voorbeelden:
Ik ben gewaarschuwd, maar ik doe het toch (de waarschuwing en het toch doen volgen elkaar snel op, en/of de verstreken tijd ertussen is niet relevant: tegenstelling zonder vermeldenswaardig tijdselement).
Ik heb er lang over nagedacht en deed het niet, maar ik doe het nu alsnog (tegenstelling met expliciet tijdselement: eerst niet, toen nagedacht (tijd!) en nu wel).

Ik heb er wel degelijk toegang toe.

Toelichting:
Het voorzetsel tot verandert in het bijwoord toe als je kiest voor de andere zinsconstructie.

Correcte voorbeelden:
Ik heb toegang tot die kamer.
Ik heb er toegang toe.
Kijk tot wat voor ellende dat leidt!
Had eerder bedacht waar dat toe kan leiden.
Dit verhoudt zich tot een heel andere situatie.
Wij moeten ons daar beter toe verhouden.

Daar loopt dat meisje wier fiets is gestolen.

Toelichting:
Wiens is mannelijk en wier is vrouwelijk en meervoud.

Correcte voorbeelden:
De jongen wiens haren zijn geverfd.
De vrouw wier handtas zoek is geraakt.
De jongeren wier telefoons zijn ingenomen.

Ik vind dat zowel verbazend als ook hartstikke gevaarlijk.

Toelichting:
De taalconstructie is zowel … als (en niet zowel … en).

Correcte voorbeelden:
Ik heb hem zowel groente als fruit meegegeven.
Zowel de jongens als de meisjes doen mee.

Ik vind dat A vervelend maar B ook gewoon lelijk.

Toelichting:
Wie A zegt moet ook B zeggen (in dit geval letterlijk).

Correcte voorbeelden:
Je hebt A de goedgestemden en B de muggenzifters.
Ik vind A dat mensen daar gewoon mee moeten stoppen maar B dat ze zich ook goed moeten realiseren dat ze écht fout zitten!

Als dat weer gebeurt, word ik boos.

Toelichting:
Let op je dt-gebruik…

Correcte voorbeelden:
Brandt je kachel wel eens?
Brand je je kachel wel eens?
Hier strandt het schip op het strand.

Ik besef dat ik totaal verkeerd zit.

Toelichting:
Beseffen is géén wederkerend werkwoord. Dus geen extra woordjes als ‘je’ en ‘me’ en ‘zich’ tussenvoegen.

Correcte voorbeelden:
Ik besef dat het echt beter kon.
Ik realiseer me dat het echt beter kon.
Hij beseft dat hij voor schut stond.
Hij realiseert zich dat hij voor schut stond.

Stop nou gewoon, hij wil dat echt niet!

Toelichting:
Het werkwoord willen heeft in de derde persoon enkelvoud géén letter ‘t’. Het is daarmee onregelmatig en daarom ook wordt deze fout zo vaak gemaakt.
Bij je of jij of u mag wilt wel.

Correcte voorbeelden:
Zij wil dat niet aanpakken.
Hij wil dat feestje niet bezoeken.
U wilt toch wel even helpen?
Je wilt je uitleven. (ook wil zou hier correct zijn)
Hij wil er nu echt vanaf zijn.

Ik heb een advocaat in de arm genomen.

Toelichting:
De uitdrukking is in de arm nemen.

Correcte voorbeelden:
Zij heeft uiteindelijk een expert in de arm genomen.

N.B.:
In België is ook onder de arm nemen correct.

Ons nieuwe huis heeft een grote woonkamer.

Toelichting:
Naar woorden met het lidwoord het verwijs je met ons en niet met onze.

Correcte voorbeelden:
Dat beeldhouwwerk daar, dat is ons beeldhouwwerk.
Het vuurwerk hebben wij betaald, dus het is ons vuurwerk.

N.B.:
Woorden met het lidwoord de krijgen wel onze, zoals hier:
De hamer daar, dat is onze hamer.

Hij kan dat veel beter dan ik.

Toelichting:
Als je de zin als volgt verlengt, klinkt het ook logisch dat het ik (en niet mij) moet zijn: Hij kan dat veel beter dan ik dat kan.

Correcte voorbeelden:
Hij doet dat sneller dan wij (dat doen). (en niet ons)
Karel is net iets groter dan hij (is). (en niet hem)

Hij heeft veel minder haar dan ik.

Toelichting:
Als er een verschil is (minder haar) dan is het dan; als er geen verschil is (evenveel haar) dan is het als.

Correcte voorbeelden:
Hij heeft evenveel haar als ik.
Hij is groter dan ik.
Zij is even groot als ik.

Sophie irriteert me enorm.

Toelichting:
Irriteren is geen wederkerend werkwoord. Dus zich irriteren bestaat niet.
Dus nooit is het dat JIJ (als onderwerp) je irriteert, maar altijd is er IETS (dat het onderwerp is) dat jou irriteert.

Correcte voorbeelden:
Zijn gedrag irriteert ons dagelijks.
Die geur irriteert me als ik langsrijd.

N.B.:
Het werkwoord zich ergeren heeft een vergelijkbare betekenis en is wél wederkerend. Bijvoorbeeld:
Ik erger me enorm aan Sophie.

Onze winkel is verbouwd en heropent op 1 februari.

Toelichting:
De heropening is eenmalig en dus op of per een bepaalde datum. Als je vanaf zegt, dan zou dat heropenen steeds opnieuw vanaf die datum plaatsvinden; dan krijg je het heel druk met het steeds heropenen van je winkel.

Correcte voorbeelden:
De dranghekken zullen op 22 april worden verwijderd.

Ik vertelde dat gisteren al aan je moeder.

Toelichting:
Het is vertellen aan of zeggen tegen. Haal dat niet door elkaar.

Correcte voorbeelden:
Aan mij werd dat eergisteren al verteld.
Pas op hoor, anders zeg ik het tegen je vader.
Zij vertelde het aan haar vriendinnen.

Het deurtje dat ik opende piepte.

Toelichting:
Naar het-woorden kun je niet verwijzen met het woordje welke, dat zou dan welk moeten zijn.
Met het woordje welke verwijzen naar een de-woord is weliswaar correct taalgebruik, maar onnodig stijf; vermijd in deze constructie gewoon altijd het woordje welke en gebruik die of dat.

Correcte voorbeelden:
De klas die ik gisteren nog bezocht was vandaag overvol.
De deur die jij voor me opende piepte niet.
Het elfje dat we zagen is weggevlogen.

We kunnen op tijd vertrekken, tenzij Mats te laat komt.

Toelichting:
De woorden mits en tenzij betekenen precies het tegenovergestelde van elkaar.
Mits betekent  op voorwaarde dat/als.
Tenzij betekent behalve als/maar niet als.

Correcte voorbeelden:
We houden van zon en gaan op pad, tenzij het regent.
We zingen met z’n vieren, mits onze vierde man Joris er ook bij is.
Overdenking: Ik gebruik tenzij mits ik maar bedoel.

Ik vraag het je: wees op tijd alsjeblieft!

Toelichting:
De gebiedende wijs is meestal de eerste persoon enkelvoud, maar niet bij het werkwoord zijn, want dan is het wees.

Correcte voorbeelden:
Doe normaal, wees vriendelijk.
Stop nou toch en wees de wijste.

Het bedrijf gaf zijn medewerkers een iPad cadeau.

Toelichting:
Als je refereert aan een onzijdig of mannelijk woord dan gebruik je zijn, refereer je aan een vrouwelijk woord dan gebruik je haar.

Correcte voorbeelden:
Zwitserland met zijn mooie bergen.
De overheid dient haar onderdanen te beschermen.

N.B.: Doe niet mee aan de haar-ziekte: het verwijzen naar niet-vrouwelijke zelfstandige naamwoorden met het vrouwelijk bezittelijk voornaamwoord haar.

Het zal me worst zijn!

Toelichting:
Deze uitdrukking dient zonder het lidwoord de te worden gebruikt.

Correcte voorbeelden:
Wat zij doet zal me worst zijn.
Het zal hen worst zijn wat wij ze gaan zeggen.

Het voordeel van dag- en nachtstroom is achterhaald.

Toelichting:
Samengestelde woorden behoren aan elkaar te worden geschreven. Door toch spaties toe te voegen ontstaan fouten en/of verwarring en soms zelfs – zoals hier – onbedoelde andere (grappige!) betekenissen. Want het is toch juist handig om zowel overdag als ‘s nachts stroom te hebben?

Correcte voorbeelden:
Veel diarreegevallen geconstateerd. (met spatie nog viezer waarschijnlijk)
Lekkerbekken voor 3 euro. (met spatie doe ik niet mee)

Bron / veel meer leuke voorbeelden:
Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS): https://www.spatiegebruik.nl

Ik stuurde hem een e-mail.

Toelichting:
De juiste spelwijze van het woord e-mail is e-mail.

Correcte voorbeelden:
Heb jij hem nog een e-mail gestuurd gisteren?
Die e-mail zit waarschijnlijk in je spambox!

Ik legde hem het vuur na aan de schenen.

Toelichting:
Het woordje na wordt in deze uitdrukking vaak weggelaten, maar moet er echt bij in deze uitdrukking. Het betekent nabij of dichtbij.

Correcte voorbeelden:
Ze legden mij het vuur na aan de schenen.
Waarom heb je hem het vuur na aan de schenen gelegd?

Laten we elkaar helpen, laten we de handen ineenslaan.

Toelichting:
In deze uitdrukking gebruik je het werkwoord ineenslaan en bovendien niet het bezittelijk voornaamwoord onze maar het lidwoord de.

Correcte voorbeelden:
Zij sloegen de handen ineen en trekken vanaf nu samen op.
Deze bouwvakkers kunnen het niet alleen en slaan daarom de handen ineen.

Hij zat met de handen in het haar.

Toelichting:
In deze uitdrukking gebruik je de lidwoorden de en het en geen bezittelijke voornaamwoorden.

Correcte voorbeelden:
Ze was radeloos, ze zat met de handen in het haar.
De werknemers zaten met de handen in het haar, omdat ze niet leken te kunnen voorkomen dat het bedrijf failliet zou gaan.

Ik ben akkoord en zal het voorstel morgen accorderen.

Toelichting:
In alle betekenissen is de enige juiste spelling van het woord akkoord die met twee keer de letter k.
Het werkwoord accorderen dient wel met twee keer de letter c te worden gespeld.

Correcte voorbeelden:
Fijn dat ook Coen akkoord is met alle voorstellen.
Deze muziek eindigt met prachtige akkoorden.

Doe nou eens normaal man!

Toelichting:
Het klinkt als ‘is’ maar moet ‘eens’ zijn.
De afkorting mag ook: Doe nou ‘ns normaal man!

Correct voorbeeld:
Doe eens gek!

Hij moet nu echt eens een beslissing nemen!

Toelichting:
Een beslissing wordt genomen. Niet gemaakt.

Correcte voorbeelden:
Frank nam gisteren een belangrijke beslissing.
Vorige week is die beslissing al genomen.

Leg me de procedure eens uit, hoe gaat dat in zijn werk?

Toelichting:
Het juiste taalgebruik is ‘in zijn werk gaan’. Je geeft daarmee aan ‘hoe iets werkt’ of ‘functioneert’. Je kunt ook naar de ‘werking’ van iets vragen natuurlijk, maar gebruik niet ‘in zijn werking’.

Correcte voorbeelden:
Leuk te zien hoe dat in zijn werk gaat.
De werking van dit apparaat fascineert me.

N.B.:
Vragen hoe iets te werk gaat is geen correct taalgebruik, maar vragen hoe hij te werk gaat is wel weer okay. Taal is leuk!

Ik hoorde dat die data van Project X vernietigd worden.

Toelichting:
‘Data’ betekent hier ‘gegevens’ en dat is meervoud.

Correcte voorbeelden:
Die data zijn niet toegankelijk.
Tijdens die crash van gisteren zijn alle data verloren gegaan.

N.B.: Het meervoud van datum in de betekenis van een dag op de kalender is datums of data; het mag beide, met een voorkeur voor datums.